Podstawy prawne i organizacyjne funkcjonowania MŚP

Prawo do utworzenia i prowadzenia działalności gospodarczej jest prawem zagwarantowanym konstytucyjnie. Konstytucja RP zgodnie z art. 20 przyznaje obywatelom wolność gospodarczą, czyli możliwość rozpoczynania, prowadzenia i zakańczania działalności gospodarczej na równych prawach dla wszystkich [1]. 

      Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność przedsiębiorstw w Polsce jest ustawa z dnia z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z definicją legalną zawartą w wyżej wymienionej ustawie „przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej” Działalnością gospodarczą jest działalność podejmowana w celu zarobkowym może ona polegać na wytwórstwie, działalności budowlanej, handlowej, usługowej oraz na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż. Ponadto jest nią także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. 
   
      Prowadzenie działalności gospodarczej może przybierać różne formy prawne. W polskim systemie prawnym funkcjonuje następujący podział: działalność prowadzona przez osobę fizyczną, spółka cywilna i spółki handlowe.

      Przedsiębiorstwo jednoosobowe prowadzone przez osobę fizyczną zwane jest indywidualną działalnością gospodarczą. Działalność taka regulowana jest dwoma ustawami: ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, oraz ustawą Kodeks cywilny [3]. Taka forma ma wiele zalet, przede wszystkim jedynym właścicielem jest przedsiębiorca. Łatwo jest założyć taką działalność i zlikwidować, nie ma konieczności wpisu do Rejestru Przedsiębiorców a jedynie do Ewidencji Działalności Gospodarczej prowadzonej przez właściwego wójta. Ponadto przedsiębiorca ma możliwość wyboru uproszczonych form opodatkowania. Główną wadą natomiast jest odpowiedzialność za zobowiązania całym majątkiem osobistym [4].

      Kolejną formą prawną wybieraną przez niewielkich przedsiębiorców jest spółka cywilna. Jest to podmiot nieposiadający osobowości prawnej, którą nie mniej jednak posiadają wspólnicy spółki. Regulacje dotyczące wyżej wymienionego podmiotu znajdują się w prawie zobowiązań tj. III rozdziale Kodeksu cywilnego. Również taką działalność jest względnie łatwo rozpocząć gdyż wymaga się od wspólników jedynie zawarcia umowy cywilnoprawnej (wymagana forma pisemna dla celów dowodowych) oraz wpisu do Ewidencji Działalności Gospodarczej.  Zaletą jest także prawo każdego ze wspólników do: równych udziałów w zyskach, podejmowania decyzji dotyczących spółki, prowadzenia i reprezentowania spółki. Poważną wadą natomiast jest odpowiedzialność solidarna każdego ze wspólników. Oznacza to, że odpowiadają oni za zobowiązania całymi majątkami osobistymi a wierzyciel o spłatę wierzytelności może się zwrócić do wszystkich wspólników spółki cywilnej, kilku lub tylko jednego [5].

      Spółki prawa handlowego można podzielić na spółki kapitałowe i osobowe. Kapitałowe to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna natomiast spółkami osobowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna. Jak sama nazwa wskazuje spółki handlowe regulowane są przepisami zawartymi w kodeksie spółek handlowych [6]. Prowadzenie działalności w formie spółek handlowych jest trudniejsze niż w poprzednich formach. Wynika to głównie z skomplikowanych i kosztownych procedur z tym związanych. W zależności od rodzaju spółki prawo wymaga od przedsiębiorców: wkładu początkowego, umowy wB formie aktu notarialnego, pełnej księgowości, konieczności sformułowania statutu czy wpisu do Rejestru Przedsiębiorców [7].

       Mikro i małe przedsiębiorcy spośród spółek handlowych wybierają głównie spółkę jawną i partnerską. Natomiast średnie przedsiębiorstwa działają w różnych formach.  

       Regulacje prawne dotyczące MMŚP dotyczą nie tylko form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej czy zasad jej rozpoczynania. Są to także kwestie związane z opodatkowaniem, ubezpieczeniami społecznymi i księgowością. Przepisy, z którymi powinien zaznajomić się każdy przedsiębiorca znajdują się w następujących aktach prawnych:

• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U.
  z 2001 r. Nr 17 poz. 209),   
• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 z późn. zm.)
• ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 nr 205 poz. 1585).

·  

             

---

[1] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483), art. 20.

[2] U.s.d.g., art. 4.

[3] Ustawa Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r., (Dz. U. nr 16, poz. 93, z późn. zm.).

[4] Prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej, http://www.msp.pl/artykuy/zarzadzanie/330-prowadzenie-indywidualnej-dziaalnoci-gospodarczej/

[5] Wach K., Jak założyć własną firmę w Polsce, Instytut Wspierania Przedsiębiorczości w Krakowie, Urząd Miasta Krakowa, Kraków 2006, s. 45.

[6] Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037).

[7] W. Nowakowski, Prawne aspekty działalności gospodarczej. Poradnik dla osób chcących założyć działalność gospodarczą, Szczecin 2011, s. 24, 39, 43.